711 ve iflasın Ertelenmesi
2008 yılınun son çeyreğinde başlayan küresel kriz başımızdakiler tarafından kabul edilmese de teğet geçmedi deldi geçti. Kendi özsermayesi yeterli olmayan, yoğun olarak kredileri döndererek, çevirerek faaliyetlerine devam eden aslan Kobiler, ekim ayında faizlerin 2 güne bir artması, yabancı sermayeli bazı bankaların kredileri kesmesi, hatta bununla kalmayıp ortada tam olarak büyük bir problem yok iken firmalar hakkında kanuni takip işlemlerini başlatması neticesinde gerek kobiler gerek bankalar kısır döngüye girdi.
3 Bankanın krediyi kesmesi, faizlerin firmalar tarafından taşınamayacak hal alması tüm firmaların faaliyetlerini durdurdu. Nakit dönmez oldu. En alt kesimde başlayan bu durgun, nakit dönmemesi olayı taa en tepeleri kadar etkiledi. Kobilerde para ve kredi olmayınca hiç yazılmayan çekler takır takır yazılmaya başlandı. Taa ki 711 numaralı Türk Ticaret Kanunu birileri tarafından hatırlatılınca. 711 Ne mi?
711, 1959 yılında Türk Ticaret Kanununa girmiş bir yasa. Fakat 711i çok az kişi bilirdir bilenler de kullanmazdı. 711 şunu söylüyor: "Türk Ticaret Kanunu'nda çekin kaybedilmesi, çalınması ya da gasp edilmesi durumunda çek sahibini koruyan madde, borçlunun ticaretten zararlı çıkmasını engellemek amacıyla hazırlanmış. Borçlu olan kişi, çekin kendi rızası olmadan imzaladığını, çalındığını ya da kaybolduğunu söyleyerek çeki ödemeyebiliyor. "
Ama bu yasayı gerçek anlamıyla kullanıldığı sadece 1 duruma rastladım. Geri hepsi art niyetli olarak kullanıldı. Adamın çeki var. Pat geliyor yanımda bir talimat yazıyor "şu seri numaralı şu tarihli şu tutarlı çek hilafım dışında elimden çıkmıştır" Ya anlamıyorum kafana silah dayıyarak mı yazdın çeki, yoksa yolda mı kaybettin? eğer öyle ise niye son güne kadar bekledin... Bir de bu ödeme yasağı konan çekler merkez bankası kayıtlarına da işlemiyor adamın sicili tertemiz ama tüm çekleri ödeme yasaklı. Aralık ayında ödenen çekten çok ödeme yasaklı çekler vardı. Yazılan/karşılıksız çek hiç yoktu :)) çek karşılığı kullandılan kredilerde tahsilat oranı çok fazla düştü. Bu yasa suistimal edilince hemen yasaya ek olara bir madde eklendi. 31.12.2009 tarihine kadar ödeme yasağı talimatlı işleme alınmayacak ve çekte vade olacak. çekte vade yoktu. Göründüğünde nakit yerine geçerdi. şimdi çekte yazan tarih vade olarak değerlendiriliyor...
çekte ödeme yasağından kurtulduk derken, firmalar yine uzun süredir kanunda yer alan fakat çok az kez kullanılan ve bir yasa var. ıflasın Ertelenmesi. Birileri bu yasayı farkediyor ve herkes bu yasayı uygulamaya çalışıyor. bu yasa ne mi diyor? "Kardeşim benim pasifim aktifimden büyük, borçlarımı ödeyemiyorum, faaliyetlerime devam etmek istiyorum, ama siz rahat bırakacaksınız beni sıkıştırmayacaksınız, ben bi ara size olan borcumu ödeyeceğim"
Nedir bu iflasın ertelenmesi :
"konkordato, yeniden yapılandırma**gibi iflâsın önüne geçmeyi amaçlar. isviçre menşeili bir müessesedir.
söz konusu olabilmesi için, öncelikle ortada bir sermaye şirketi ** veya bir kooperatif olmalıdır. yani, gerçek kişi tacir veya şahıs şirketi için bu kurum uygulanmaz. ikinci olarak söz konusu şirket borca batık durumda olmalıdır. borca batıklık hâli mevcut ise, yapılması gereken şey asliye ticaret mahkemesinden iflâsı talep etmektir(1). bu iflâs talebi gerçekleştirildikten sonra veya bu taleple birlikte aynı mahkemeden iflâs kararının ertelenmesi talep edilebilir (2). ancak böyle bir talebin kabul edilebilmesi için de bir iyileştirme projesi(3) de mahkemeye sunulmalıdır.
icra ve iflâs kanunundaki değişiklikler öncesinde pek bir uygulaması yokken, değişikliklerle birlikte inanılmaz rağbet görmeye başlamıştır.
esasında amaç burada şirket tüzel kişiliğini kurtarmak ve bu sayede alacaklıların alacaklarına iflâs tasfiyesinden daha yüksek oranda kavuşmalarını sağlamaktır. ancak olur olmaz verilen erteleme kararları nedeniyle müessese kötüye kullanımlara açık bir hale getirilmiştir. maksat her halükarda şirketin kurtarılması olmamalıdır.
flasin ertelenmesi kararinin ardinden sirket organlarinin yetkileri alinarak, kayyuma devredilir ve iflasin ertelenmesi kararina konu sure icinde, sirket ya da kooperatif hakkinda baslamis takipler durur, yeni adi ya da kambiyo takibi yapmak mumkun olmaz, rehinli ya da ipotekli takipler ise devam etmekle birlikte, ipotegin paraya cevrilmesi veya merhunun muhafazasi islemleri yapilamaz.
iflasin ertelenmesi kurumu,darbogazdan kurtulma ve ticari varligini surdurme gayesindeki sirket ya da kooperatifler icin bulunmaz bir firsattir."
Fakat bu yasa da suistimal edilmeye başlanıyor. Süreç uzadıkça uzuyor. Bankalar ve piyasa alacaklıları paralarının üstüne soğuk su içme durumunda kalıyorlar. Düşünebiliyor musunuz, firmanın hesabında para, firmanın da bankaya borcu var. Fakat dokunamıyorsunuz?
Tabi öncelikle şunu belirtmek isterim. Allah kimseyi bu durumlara düşürmesin. Tamam bu 2 yasa kötü niyetli veya bahane olarak kullanılıyor olabilir fakat kimse mecbur kalmaz ise kullanmaz. Neden siciline leke kondurtsun ki, neden milletin ağzına sakız versin ki?
2 yıldır çalıştığım sektörde bu tür vakaları gördükçe çok üzülüyorum. zamanında biz bankacıları sürüm sürüm süründüren firmalar masumlaşmış şekilde bize gelip yardım istiyorlar. çok acı bir durum. Ama olayların bu boyuta gelmesinde finans sektörünün de suçu var gibi sanki. Sektördeki rekabet, büyüme müşteri zengiliği için herkes müşteri peşindeydi. Ben 1 veriyorsam diğer banka 1,5 diğeri 2 diğeri 2,5 derken firmalar kredi üstüne kredi kullandı. Aslansın kaplansın yaparsın ödersin büyürsün dendi. Benden aldı ona götürdü ondan aldı bana getirdi. Ama her seferinde borcu biraz daha arttı. Cirosunun büyük kısmını faize ödemeye başladı. Herşey günlük gülüstanlık iken bizler de çok iyi değerlendirme yapamadık. Geçmiş yıllarda da var olan fakat görmezden gelinen problemleri şimdi sorgular olduk maalesef. Bu yüzden sanki bizde de suç var mı acaba diyerek kendi kendime düşünmeden edemiyorum
Bakalım teğet yerine delip geçen, hatta yarın yani seçimden sonra daha da şiddetini arttıracak olan kriz bize daha neleri gösterecek.